Ülkenin En Yüksek Yargı Makamı Olan İsrail Yüksek Mahkemesi

İsrail Yüksek Mahkemesi, Kudüs’te görülmeye değer yerlerden biridir. Mahkeme, Givat Ram hükümet bölgesinde, İsrail’in parlamento binası olan Knesset ile başbakanın ikametgahı arasında yer almaktadır. Konumu ile İsrail Yüksek Mahkemesi, yürütme ve yasama organı arasındaki bağı simgelemektedir. İsrail Yüksek Mahkemesi uluslararası alanda ülkenin demokrasisinde sivil ve insan haklarının kalesi olarak bilinmektedir. 

İsrail Yüksek Mahkemesi’nin Tarihi ve Hukuki Yapısı

İsrail Yüksek Mahkemesi 44 yıl boyunca Kudüs’ün Rus yerleşkesinde kalan tarihi bir yapıdır.  Günümüzdeki Yüksek Mahkeme binasının yapımına 1980’li yıllarda başlanmıştır. 1984’te Yahudi hayırsever Dorothy de Rothschild’in finansal destekleri sayesinde yapım aşaması hızlandırılmış ve 1992 yılında ise hizmete açılmıştır. Mahkeme, İsrail’deki en yüksek yargı makamına ev sahipliği yapmaktadır. Yargıtay tarafından verilen kararlar, ülkedeki tüm alt mahkemeleri,  tüm kişi ve kuruluşları bağlayıcı rol oynamaktadır. İsrail Yüksek Mahkemesi’nde on beş yargıç bulunmaktadır. Ve her dava için genellikle üç yargıçtan oluşan bir kurul toplanmaktadır. 

İsrail’in mahkeme sistemi resmi bir anayasa olmadan yönetilse de, hükümet kurulduğunda topraklarında zaten yürürlükte olan önemli bir hukuku miras olarak almıştır. Osmanlı Türkleri, Birinci Dünya Savaşı’na kadar yüzlerce yıl Filistin’i yönetmiş ve İsrail topraklarında, özellikle mülkiyet hukuku konusunda kalıcı bir iz bırakmıştır. 

İngilizler, uluslararası bir manda altında Filistin’in kontrolünü ele geçirdiklerinde, yeni düzenlemeler kabul edilmedikçe Osmanlı kanunlarını uygulamaya devam etmişlerdir. İngiliz ortak hukuku İsrail’in yargı sisteminin temelini oluşturan standart haline gelmiştir. İsrail’de üçüncü bir nüfuz kaynağı ise Yahudi hukukudur. Yahudi, Müslüman ve Hristiyan topluluklarına hizmet eden dini yargıçlar hukuk konularında hüküm vermekte, İsrail Yüksek Mahkemesi ise bu konularda son söz olarak işlev görmektedir. 

İsrail Yüksek Mahkemesi’nin Mimarisi

İsrail Yüksek Mahkemesi’nin mimari tasarımı için 1986 yılında yarışma düzenlenmiştir. Yarışma sonucunda sembolizm ve çeşitli temalar ile dolu tasarım sunan Ada Karmi - Melamede ve Ram Karmi’nin çizimleri onaylanmıştır. Mahkeme binasının tasarımında İncil ve Yahudi inancından güçlü bir şekilde etkilenilmiştir. Tarzı, modern mimariyi ve Kudüs’ün tipik binalarının geleneksel özelliklerini birleştirmektedir. İsrail Yüksek Mahkemesi’nin binası; ışık ve gölge, dar ve geniş, yuvarlak ve kare, açık ve kapalı olmak üzere zıtlıkların iç içe olduğu bir mimari tarza sahiptir. 

İsrail Yüksek Mahkemesi’nin 3 ana binası bulunmaktadır. Bunlar; yargıç odalarının revaklı bir avluyu çevrelediği dikdörtgen bir idari kanat, her biri ana salonun dışına uzanan beş mahkeme salonu, yuvarlak bir avluya ve piramit şeklinde antreye sahip kare bir kütüphane binasıdır. Yapının mimarisi ise Kudüs tarihinin çeşitli dönemlerine atıfta bulunmaktadır.  Mahkemenin girişindeki bakır kaplı piramit çatı, Kidron Vadisi’ndeki Zekeriya’nın Mezarı’nın piramit şeklindeki çatısından ilham alınarak tasarlanmıştır. 

İsrail Yüksek Mahkemesi’nin avlusuna giren ziyaretçiler, eski Kudüs binalarını anımsatan yontulmamış taş duvardan geçmektedir. Duvardaki kavisli bir panoramik pencere, doğal ışık sağlamaktadır. Bununla birlikte en eski mahallelerden biri olan Nachla’ot da dahil olmak üzere şehrin manzarasını sunmaktadır. Mahkeme binasının cephesindeki birçok pencere ve cam duvar, doğal ışığın içeri girmesine izin vermekte, aynı zamanda aydınlanma ve şeffaflığı da sembolize etmektedir. Bununla birlikte birçok pencere, mahkeme ile toplum arasındaki bağlantıyı ve ilişkiyi göstermek amacıyla yapılmıştır.

İsrail Yüksek Mahkemesi Müzesi

Yüksek Mahkeme Müzesi, İsrail yargı sisteminin tarihini sunmaktadır. Müze, Osmanlı yönetimi altında kalan İsrail’deki yargı sistemini, İngiliz Mandasını ve İsrail Devleti’ni kapsamaktadır. Bu tarihi dönemlerde hukuk sistemine ve değişen topluma bakılmaktadır. Ayrıca müze, İsrail Devleti’nin kuruluşundan bu yana emsal teşkil eden kararları da içermektedir. Bunlara ek olarak insan hakları yargıları, yargı uyuşmazlıkları ve hukuk sistemi ile ilgili de bölümler yer almaktadır. Bir video sunumu İsrail adalet sisteminin iç işleyişini açıklamaktadır. Müzede, İsrail’in hem bir Yahudi hem de demokratik bir devlet olan benzersiz karakterine yapılan atıf özellikle ilgi çekmektedir.

Yüksek Adalet Divanı

İsrail Yüksek Mahkemesi’ndeki yargıçlar, ülkenin en yüksek temyiz yargıevi olarak işlev görmektedir. Bunun yanı sıra, hükümete karşı ülkenin bölge ve sulh mahkemesi sisteminin yetki alanı dışında kalan dilekçeleri de dinlemektedir. Bu görevde mahkeme, yüksek adalet divanı olarak görev yapmakta ve çoğu zaman hükümet yöneticilerinin veya milletvekillerinin sınırlarını aşıp aşmadığına karar vermeye çağrılmaktadır. 

Kudüs’te görülmeye değer yerlerden biri olan İsrail Yüksek Mahkemesi, pazardan perşembeye 08:00-13:00 saatlerinde hizmet vermektedir. Yüksek Mahkeme’ye giriş ücreti bulunmamaktadır. Bununla birlikte ziyaretçiler, sabah saatlerinde mahkeme oturumlarını da izleyebilmektedir.