Bergama Kralı II. Attalus’un Atinalılara hediyesi: Stoa of Attalos

Stoa, Antik Yunan mimarisinde bir agoranın ya da sokağın yanında yer alan, sütunlu ve üstü kapalı yapılar olarak tanımlanmaktadır. Atina’da bulunan Attalos Stoası, Atina’daki Antik Agora arkeolojik alanında yer alan kapalı bir geçit olarak karşımıza çıkmaktadır.

Stoa of Attalos ya da Attalus (Attalos Stoası) arşitrav üzerine kazınmış bir ithaf kitabesinden öğrenilen bilgiler dahilinde 159 ile 138 yılları arasında hüküm süren Bergama Kralı II. Attalos tarafından yaptırılmış ve adını da kendisinden almıştır.

Stoa, Attalos’un filozof Carneades’ten aldığı eğitim bağlamında Attalus ve eşi tarafından Atina şehrine bir hediye olarak yaptırılmıştır. Attalos’un kardeşi II. Eumenes’in yaptırdığı ve Akropolis’in güney yamacında, Dionysos Tiyatrosu’nun yanında konumlanan Stoa yapısı ile benzerlik gösteren Attalos Stoası, bünyesinde bazı farklılıklar da barındırmaktadır. Bu farklılıklardan en çok öne çıkanı Attalos Stoa’sında zemin katta dükkân olarak hizmet veren 42 adet oda sırasının bulunmasıdır. Bununla birlikte gezinti yeri olarak kullanılan revaklar da mevcuttur. Bu dükkanlar dönemi itibariyle Antik Çağ’ın ilk ve en büyük alışveriş merkezi ve Atinalıların ana buluşma noktası işlevi ile kullanılmıştır.

Attalos Stoası’nın Geçmişi ve Fiziki Yapısı

Genel olarak Helenistik dönemin tipik mimari özelliklerini taşıyan stoa, Atina’nın Pazar yerinin doğu tarafına inşa edilmiş ve MÖ 150 yılından beri çeşitli amaçlar için kullanılmıştır. Attalos Stoası, MS 267 yılına kadar, Heruliler tarafından bölgenin kuşatılıp yakılmasına kadar geçen sürede çeşitli amaçlar için sıkça kullanılmıştır.

Attalos Stoası, ilk dönemlerinde Atina’da yer alan diğer binalardan istisna olarak daha ayrıntılı, büyük ve iki katlı bir yapıydı. Stoa’nın her katının iki ucunda ikinci kata çıkan merdivenler, yine her katın batı duvarında sıralanan iki nefle birlikte 22 adet odası bulunmaktaydı. Boyutları 115 x 20 metre olmakla birlikte Pentelik mermer ve kireç taşından yapılan Stoa of Attalos, bünyesinde farklı mimari düzenleri barındırmaktadır. Yunan mimarisinde sıkça karşılaştığımız Dor düzeni zemin katta kullanılırken, iç kısımda ise İon tarzıyla karşılaşılmaktadır.

Günümüze Doğru Stoa of Attalos ve Kesinlikle Görülmesi Gereken Kalıntılar

1953 ve 1956 yılları arasında Amerikan Klasik Araştırmalar Okulu tarafından arkeoloji müzesine ev sahipliği yapması amacıyla restore edilen Stoa of Attalos, şu anda Antik Agora Müzesi’ne, arkeolojik alanda kazılan buluntulara ev sahipliği yapmaktadır. Bu kalıntılar arasında geçmişi Neolitik dönemden MS 6. yüzyıla değin uzanan mermer heykeller, sütun parçaları, sikkeler, seramik vazolar, kabartmalar, günlük eşyalar, silahlar ve diğer parçalar bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir;

• Tanrı Apollon’un dev vücut heykeli
• Adliyelerde zamanı ölçmek için kullanılan su saati (clepsydra)
• Geometrik Çağ’dan kalma küçük bir kızın mezarı
• Bir kadının figürünün (kraliçe veya tanrıça) büyük heykeli
• Milattan önce 425 yılı Sfaktiria Savaşı’nda Atinalıların savaş ödülü olarak aldıkları bronz Sparta kalkanı

2012 yılının Mayıs ayında ikinci kattaki restorasyon çalışmaları bitmiş ve müze iki katta da genişletilmiştir.

Attalos Stoası’na Gidilmeden Önce Bilinmesi Gerekenler

Bugün Attalos Stoası’nın ev sahipliği yaptığı Antik Agora Müzesi’ni ziyaret etmek için 8 Euro giriş ücreti tarifesi uygulanmaktadır. Buna ek olarak 30 Euro tutarında, 5 gün geçerli olan kombine bilet satışı da mevcuttur ve Atina’da yer alan çoğu önemli yere giriş imkânı sağlamaktadır. 18 yaş altına bilet zorunluluğu bulunmamaktadır.

Özel gereksinimli bireyler, yaşlılar ve çocuklar Attalos Stoası’nı rahatlıkla gezebilmektedir. Yapının iki katı da tekerlekli sandalye erişimine uygundur, özel gereksinimli bireylerin kullanımı için ise asansör ve özel tuvaletler bulunmaktadır.

Stoa of Attalos ve Antik Agora Müzesi yılın her ayı ziyarete açıktır fakat çoğunlukla ilkbahar ve yaz aylarında turist akınına uğramaktadır. Dönemlere göre ziyaret saatleri ise şu şekildedir;

• Nisan ve Ekim ayları arasında 08:00 – 20:00,
• Kasım ve Mart ayları arasında 08:30 – 17:00

Aylara göre giriş saatleri düzenli olarak değişmektedir. Kompleksin tamamen görülmesi 2.5 ila 3 saat arasında sürebilmektedir.

Yaz aylarında oldukça sıcak olabilen bölgede mevsime uygun kıyafetler giyilmeli ve ziyaretçiler yanlarında su tedariki bulundurmalıdır. Ayrıca bölgeyi daha önce gören turistler, çok sıcak zamanlarda Attalos Stoası’nın altındaki gölgelikte, Atina’da bir yaz gününün sıcaklığından yapılan kaçamağın oldukça keyifli olduğunu belirtmektedir.