Atina Akropolisi’ndeki En Eski Yapılardan: Athena-Nike Tapınağı

Yunanistan’ın Atina şehrinde bulunan Athena-Nike Tapınağı, MÖ 420 yılı civarında inşa edilmiştir. Atina Akropolisi’nde yer alan bu tapınak; akıl, zekâ ve sanat tanrıçası Athena ile zafer tanrıçası Nike’a adanmış ve Atina kentinin koruyucusu Athena’nın zaferini kutlamaktadır. Tapınak, Atinalı mimar Kallikrates tarafından tasarlanmış ve Amphiprostylos plan tipi özellikleri göstermektedir. Akropolis’te bulunan eski Myken tepesi üzerinde konumlanan yapı, tamamen İyon düzeninde inşa edilen ilk ikonik tapınak olarak karşımıza çıkmaktadır ve Attika-İyon üslubunun en karakteristik örneklerinden biri olarak anılmaktadır. Yapımı sırasında Ilissos’ta bulunan tapınaktan oldukça etkilenildiği bilinmekle birlikte, yerin yetersiz olması sebebi ile boyu kısaltılmıştır. Ilissos Tapınağı’nda yer alan iki sütuna karşılık olarak Athena-Nike Tapınağı’ında iki adet ince ayak bulunmaktadır. Akropolis’in normal giriş düzeninden buraya ulaşmak mümkün değildir. Propylaea girişinin sağ tarafında bulunan dar merdivenlerden bu alana erişilebilmektedir.

Athena-Nike Tapınağı’nın Tarihi

Arkaik dönemde, ilk tapınağın inşası öncesinde bölgede küçük bir tanrıça heykeli ile birlikte önünde bir alan bulunduğu söylenmekte ve bölgenin tanrıça Athena’nın zaferlerini kutlamak üzere ayrılmış bir köşe olarak işlev gördüğü bilinmektedir. Klasik dönemde, burada ahşaptan yapılma bir Athena Heykeli olduğu söylenmektedir. Tapınak ilk haliyle Akropol’ün dışında yer almıştır. Bunun sebebi ise dönemin din adamları ve Perikles arasında çıkan tartışmalar yüzünden buraya büyük bir tapınak yapılamaması olarak belirtilmiştir. İlk tapınak, Perikles’in 429 yılında ölümünden sonra yaptırılabilmiştir.

MÖ 6. yüzyılda Miken surları ve Kiklop duvarlar kullanılarak inşa edilen küçük tapınak MÖ 480 yılında Persler tarafından yıkılmış ve kalıntıların üzerine yeni bir tapınak inşa edilmiştir. Bu yeni tapınağın inşaatının MÖ 420 yılı civarında tamamlandığı bilinmektedir. Geç Roma İmparatorluğu’nda gerçekleşen ve paganların zulmüyle anılan dönemden sonra tapınak, 1686 yılında taşları savunma amacıyla kullanan Türkler tarafından yıkılana kadar herhangi bir zarar görmemiştir.

Tapınak, Atina Akropolisi’nin güneybatısında bulunmaktadır ve dik bir burç üzerinde konumlanmıştır. Şu anda bulunan yeni müze sergisinin MÖ 480 yılında Perslerin saldırısından önce burada bulunan site parçalarından oluştuğu tahmin edilmektedir.

Bunlardan bazıları şu şekildedir;

• Frizlerdeki heykeller, Platea Savaşından sahneler ve Tanrılar Toplantısı Sahnesi canlandırılmıştır
• Wet drapery tekniği ile yapılan heykeller
• Nike’in sandaletini düzelttiği ünlü friz
• Pythia’nın emriyle yapılan Herkül’ün ünlü 12 tapusu
• Buzağı taşıyıcısı Moscophoros heykeli
• Praxiteles ve Rampin atlısına atfedilen bir tanrıçanın heykeli
• Kuzey friz üzerinde süvarilerin olduğu bir savaşın tasviri
• Güney friz üzerinde Perslere karşı kesin zaferin temsili
• Epigrafik adaklar, fermanlar ve steller

Günümüze Doğru Yaklaşırken Athena-Nike Tapınağı

1834 yılında Yunanistan’ın bağımsızlığını ilan edişinden sonra yeniden inşa edilen Athena-nike Tapınağı’nın ufalanan beton zemininin değiştirilmesi adına yapı tamamen sökülmüş, orijinal heykellerin ve kabartmaların çoğu 2009 yılında kapılarını açan Akropolis Müzesi’ne yerleştirilmiştir.

Günümüzde Akropolis tarihi alanı içerisinde, Parthenon’a giden yolun ilerisinde yer alan tapınağın belli bir noktasına kadar ilerlenebilmektedir ve iç kısımlarına girmek yasaktır.

Athena-nike Tapınağı için satılan bağımsız bir bilet bilgisi bulunmamaktadır. Akropolis üzerinde yer alan tüm yapıların ziyareti tek bilet ile gerçekleştirilebilmektedir. Kombine bilet fiyatı 20 ila 30 Euro arasında değişmektedir.

Ayrıca bölgedeki diğer yapılara nazaran görece küçük olan Athena-nike Tapınağı, ziyaretçilerin gözünden kaçabilmektedir. Tapınak, Parthenon’un ilerisinde bulunmaktadır. Restorasyon çalışmaları günümüzde halen ara ara devam etmektedir. Bu dönemlerde tapınak görüşe kapalıdır.

Daha önce tapınağı ziyaret etmiş olan turistler Akropolis üzerinde yer alan diğer tarihi yapılar gibi, günün ilerleyen saatlerinde oluşan yoğun kalabalıktan dolayı erken saatlerde görülmesini tavsiye etmektedir. Ayrıca konumundan ötürü öğleden sonra hava oldukça sıcak olabilmektedir. Bununla birlikte bölgede bulunan pürüzsüz taşların kaygan olduğu belirtilmiştir. Tepede yer alan tapınağa gidiş yolu oldukça dik bir tırmanış gerektirmekle birlikte rahat ve uygun ayakkabılar giyilmesi tavsiye edilmektedir. Athena-nike Tapınağı 1 Nisan’dan itibaren başlayacak şekilde yaz aylarında 08.00 - 19.00 arası, kış aylarında ise 08.00 - 17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.