Şarap Tanrısı Dionysos’a Adanmış Bir Tiyatro: Dionysos Tiyatrosu

Yunan mitolojisinde şarap tanrısı ve Yunan tiyatrosunun gelişim sürecinde önemli bir role sahip Dionysos’a adanmış olan Dionysos Tiyatrosu, Yunanistan’ın başkenti Atina’da bulunmaktadır. Antik bir Yunan tiyatrosu olarak bilinen bu yapı, Yunan tiyatrolarının ilk örneği ve kültleşmiş Yunan tiyatrosunun doğum yeri olarak sembolleşmiştir.

Dionysos Tiyatrosu’nun Tarihi

5. yüzyıla değin tarihlenen Dionysos Tiyatrosu’nun geçmişten beri birçok kez yeniden inşa edildiği bilinmektedir. 5. yüzyılda Euripides ve Sophokles gibi Yunan tragedyasını var eden şairlerin yazdığı tiyatroların gösterimi ve tanrının onurlandırıldığı ritüellerin gerçekleştiği mekan olarak kullanılmıştır.

M.Ö. 330 yılında 17.000 kişiyi ağırlayabilecek sayıda taş koltuk yapılmıştır. Yeniden inşa süreci sonrasında ise, alt kısım basamaklarla ayrılmış 13 bölüm ve orkestranın çevresini kaplayan 32 sıra koltuk eklenmiştir. 

Yapıda yer alan ve turistlerin dikkatini en çok çeken bölümlerden bahsetmek gerekirse, üzerine üzüm salkımlarının oyulduğu ve Dionysus Eleuthereus Rahibi yazıtını taşıyan koltuk ilk sırada yer almaktadır. Ayrıca sahneye Dionysos’un saltanatını tasvir etmesi üzerine oyulmuş resimler de ziyaretçilerin oldukça ilgisini çekmektedir. Yeniden inşa süreçleriyle birlikte tiyatro, dini törenler ve festivaller için kullanılabilecek bir site olarak düzenlenmiştir.

Şarap Tanrısı Dionysos Efsanesi

Efsaneye göre, Gök Tanrısı Zeus’un birçok ilişkisi olduğu söylenmektedir ve Dionysos da böyle bir ilişkiden dünyaya gelen çocuklardan biridir. Zeus’un kıskanç karısı, annesi Dionysos’a hamileyken, ona suikast düzenlemeye çalışmıştır. Dionysos, babası Zeus tarafından kurtarılmış ve doğumundan sonra “satyrs” denen yarı keçi yarı insan vücutlu efsanevi yaratıklarla birlikte yaşamaya gönderilmiştir. Dionysos büyüdükten sonra üzüm şarabını keşfetmiş ve bu bilgeliğini diğer insanlara da yaymıştır, herkesin diline düşen ünüyle birlikte şarap tanrısı olarak anılmaya başlanmıştır.

Atina Akropolisi’nin güney yamaçlarında doğal yollarla oluşmuş bir oyuk içerisine inşa edilmiştir ve dünyanın ilk tiyatrosu olarak nitelendirilmektedir.

Dionysos’un büyük bir heykeli tiyatronun sahneye yakın ön sıralarda yerleştirilmiştir ve bu sayede tanrının oynanan oyunları ve kendisi adına verilen kurbanları izleyebildiğine inanılmıştır.

Tiyatronun ilk zamanlarındaki özgün yapısıyla alakalı birçok tartışma ortaya çıkmıştır. Eldeki bilgilere göre tiyatronun en büyük kısmı ahşaptan yapılmış fakat daha sonraki yeniden inşa sürecinde ise malzeme olarak taş kullanılmıştır. Sahnenin yüzyıllar boyunca yeniden inşa sürecine girdiği bilinmekle birlikte bugün ziyaret etme imkanımızın bulunduğu kalıntıların çok büyük bir çoğunluğunun Roma döneminden kalmıştır.

Bugün bölgede yer alan kalıntılarda ise mevzubahis bölümlerin yalnızca 20 tanesi korunabilmiştir. Akropolis’in yamaçlarında yer alan diğer tiyatro yapıları ile karşılaştırıldığında, iyi korunamamış olduğu açıktır. Yapıdan geriye yalnızca mermerden yapılma özel koltuklar ve birkaç sıra oturma düzenidir. Lakin Dionysos’un tam olarak oturup oyunu izlediği yerden tiyatronun 360 derecelik görüntüsünün deneyimlenebilmesi burayı her halükârda efsanevi bir yer haline getirmektedir.

Son yıllarda Dionysos Antik Tiyatrosu’nun restore edilmek suretiyle yeniden tiyatro gösterilerine ev sahipliği yapabilmesi için kapsamlı çalışmalar devam etmektedir.

Dionysos Tiyatrosu’nun mart-mayıs ve eylül-kasım aralıklarında ziyareti tavsiye edilmekle birlikte yılın her ayı turist akınına uğramaktadır ve her gün sabah 8 ve akşam 5 arası ziyarete açıktır. 

Kapanış saati özel günlerde değişebilmektedir. Atina Akropolisi’nde yer alan yapılar genellikle kalıntı niteliği gösterdiğinden ötürü engelli girişi sıkıntılı olabilmekte ve bu yüzden nadiren tercih edilmektedir, fakat engelliler ve %80 engelli olan refakatçileri için bölgeye giriş ücretsizdir. Ayrıca genel olarak Dionysos Tiyatrosu’yla birlikte Akropolis’te yer alan diğer yapıların ziyareti için ortalama bir hafta ayrılması tavsiye edilmektedir. Bilet fiyatları dahil edilen bölgelerle değişebilmekle birlikte ortalama olarak:

• Kombine yetişkin bileti 30 Euro,
• Kombine öğrenci bileti ise 15 Euro olarak fiyatlandırılmıştır.

Bilete dahil olan bölgeler Akropolis, Agora Antik Kenti, Roma Agorası, Dionysos Tiyatrosu, Kerameikos, Olimpos Zeus Tapınağı ve Hadrianus Kütüphanesi’dir.

Akropolis’te yer alan diğer yapılarla birlikte eğer yaz aylarında bölge ziyaret edilecekse sıvı takviyesi oldukça önemlidir.