Angor’un Kalbindeki Tapınak: Bayon Tapınağı

Kamboçya Siem Reap bölgesinde bulunan ve Angkor Arkeoloji Parkı’nın bir parçası olan Bayon Tapınağı, MS 12. yüzyılda Budist Kral Jayavarman VII’nin yönetimi sırasında inşa edilmiştir. Bugün tapınak, inşa edildikten sonra farklı krallar tarafından da değiştirildiği için, Theravada Budist ve Hindu mimari modellerinin mükemmel bir mimari birleşimi kabul edilmektedir. Bayon, Kral Jayavarman VII’nin devlet tapınağı olarak Hindu ve Budist kozmolojisinde evrenin merkezi olan Meru Dağı’nı temsil etmek için inşa edilmiştir. Kral, tapınağı Khmer İmparatorluğu’nun büyük başkenti Angkor Thom’un merkezine inşa ettirmiştir. Angkor Thom’un dört giriş kapısından dördü doğrudan tapınağa çıkmaktadır.

Bayon, biri dışa bakan ve her yön noktasında nöbet tutan Çin Budizmi’nin önemli figürlerinden Avalokiteshvara’nın devasa taş yüzleriyle tanınmaktadır. Birçok kişi tarafından Jayavarman’ın kendi portresi olduğu düşünülen bu tuhaf yüz görüntüleri, bazıları tarafından "Güneydoğu Asya’nın Mona Lisa’sı" olarak adlandırılmıştır. Bayon’u çevreleyen, her biri kendine özgü 51 küçük kule vardır. Bayon Tapınağı, efsanevi ve tarihi olayların olağanüstü sahnelerinin kazındığı iki uzun duvarla çevrilidir. Toplamda, 1.2 kilometrelik duvarın üzerinde toplam 11.000’den fazla oyma figür vardır. Tapınak sahip olduğu ilgi çekici özellikleri ile bugün binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

Bayon Tapınağı’nın Tarihi ve Mimarisi

Bayon, Kral Jayavarman VII’nin isteği üzerine 1200’lü yıllarda inşa edilmiştir. 800 yıldan fazla bir süredir ayakta duran bu eski tapınak 13. yüzyılın sonlarına kadar güçlü bir hükümdar olan Jayavarman VII’nin devlet tapınağı olarak kullanılmıştır. Tapınak, Khmer İmparatorluğu’nun başkenti olan ve duvarlarla çevrili bir şehir olarak bilinen Angkor Thom’un merkezinde yer almıştır. Şehrin beş kapısından dördü tapınak ekseninde bulunmaktadır. Duvarlar tapınaktan oldukça uzak olduğundan, ilk bakışta tapınak bir dağ gibi yerden yüksekteymiş gibi görünmektedir. Tapınağın inşa edilmesinin asıl amacı, Budist kozmolojisinde dünyanın merkezinde yer aldığı rivayet edilen kozmik dağ Meru Dağı’nın temsil edilmesidir. Bu kozmik sembolizme uygun olarak tapınağın planı, Tantrik Budistler tarafından evrenin düzenini temsil eden mandala diyagramlarının temeli bir sembol olan bir "yantra’ya" dayanmaktadır. Tapınak sadece bir tanrıyı değil, tüm Khmer İmparatorluğu’nun inandığı birçok tanrıyı onurlandırmak için de inşa edilmiştir.

Tapınak, bugün ayakta kalan otuz yedi kulesini süsleyen devasa yüz heykelleriyle tanınmaktadır. 216 devasa gülümseyen yüzüyle dekore edilmiştir. Her kulede dört yöne bakan yüzlerin, iyilikseverliği dört yöne yansıtan bir Budist tanrısı olan Lokeshvara’yı temsil ettiği düşünülmektedir.

Zaman içindeki birçok değişiklik nedeniyle, yapı çok karmaşık bir tasarıma sahiptir. Tapınak çevresindeki birçok kule ve anıtın ortasında yer almaktadır. Bayon’un ziyaret edilebilen üç katı vardır. Plan, galerinin bulunduğu ilk kat, 2. kat ve merkezi kutsal alanın yer aldığı 3. kat şeklindedir.

İki eş merkezi olan galeri, kabartmalarla süslenmiştir. İç galeride ağırlıklı olarak dini ve mitolojik sahneler resmedilmişken dış galeride ise daha çok tarihi olaylar, savaşlar ve günlük hayattan sahneler gösterilmiştir. 13. yüzyıldan sonra terk edilen sık ormanlarla kaplanmıştır. Bu antik ve tarihi anıtın temizlenmesi ancak 1910’larda mümkün olmuştur. Yüz kuleleri ve merkezi kutsal alan 1940’larda restore edilmiştir.

20. yüzyılın sonundan günümüze kadar olan süreçte bu tapınak, Japon Hükümeti Angkor’u Koruma Ekibi (JSA) tarafından korunmaktadır.

Bayon Tapınağı’na Ziyaret

Bayon Tapınağı’nın ünlü taş yüzleri, Angkor Arkeoloji Parkı’nın en tanınmış simgeleri arasında yer almaktadır ve bu görkemli yüz oymalarını şahsen görme fırsatını kaçırmak istemeyenler buraya akın etmektedir. Bayon, Angkor’a gelen her ziyaretçinin görmesi gereken üç büyük tapınaktan biri kabul edilmektedir. Her yönden ziyaretçilere gülümseyen ve çok sayıda dev taştan yüz oymalarına sahip olmasına ek olarak tapınak; tarih, mitoloji ve günlük yaşamdan sıra dışı bir sahneleri betimleyen iyi korunmuş oymalara da sahiptir.

Bayon; diğer tapınakların çoğuna kıyasla oldukça basit bir tasarım planına sahip olmasına rağmen odalar, geçitler ve bazen dik merdivenlerden oluşan karmaşık labirent sebebi ile ziyaretçiler en az iki saatlerini keşif için harcayabilmektedir. Bayon’da özellikle sıcak günlerde ziyarete ara vermek için gölgelik alanlar bulunmaktadır. Bu sebeple de kalabalıktan kaçınmak isteyen ziyaretçilerin burayı öğleden sonra ziyaret etmesi önerilmektedir.

Tapınağın karmaşık yapısı ve çevredeki ağaçların gölgesi nedeniyle ışık, gün boyunca çarpıcı biçimde farklı açılardan gelmektedir. Güneşin doğuşundan hemen sonraki ve gün batımından hemen önceki saatlerde neredeyse hiç doğrudan güneş ışığı almayan tapınak, ziyaretçilere farklı bir atmosfer sunmaktadır. 

Bayon Tapınağı ziyaretçiler için 05:00 ile 18.00 saatleri arasında açıktır. Girişler ücretli olmakla birlikte 1, 3 ve 7 günlük geçerli biletler sırasıyla 37, 62 ve 72 dolar tutarında satışa sunulmuştur.