Dünyanın En Büyük Koleksiyonlarından Birine Sahip Matenadaran

Matenadaran, St. Mesrop Mashtots’un adını taşıyan bir eski el yazmaları enstitüsüdür. İlk kurulduğunda isminin Mesrop Mashtots Eski El Yazmaları Enstitüsü olduğu bilinmektedir. Sonrasında ise enstitünün ismi Ermenice "parşömen" ve "depo" kelimelerinin birleşiminden oluşan Matenadaran olarak değiştirilmiştir. Enstitü, Ermenistan’ın Erivan kentinde yer almaktadır. Dünyanın en büyük ve etkileyici el yazması koleksiyonlarından birine sahiptir.

Matenadaran, 1997 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilmiştir.

Matenadaran’ın ziyarete açık bir müzesi bulunmaktadır. Ermenice ve diğer birçok dilde tarih, felsefe, tıp, edebiyat ile sanat tarihi üzerine çok çeşitli konuları kapsayan dünyanın en zengin Orta çağ el yazmaları ve kitap koleksiyonu burada yer almaktadır.

Matenadaran’ın Doğuşu

Ermenistan bin yılı aşkın bir süredir köklü ve zengin bir skriptoryum geleneğine sahiptir. Orta Çağ boyunca Akdeniz kıyılarına yakın kasabalarda, Van Gölü’nde, Jugha’da, Tatev’de ve daha birçok yerde çok aktif yazıhanelerin kurulduğu bilinmektedir. Bu yazıhanelerde yapılan resimli el yazmaları, gerçek altın veya gümüş ile boyandıkları için özellikle çok değerlilerdir.

Ermenistan uzun bir işgal tarihine sahip olduğu için kütüphaneleri birçok kez yağmalanmış ve yakılmıştır. Bundan bıkmış olan Sovyet Ermeni hükümeti 1959’da devreye girmiş ve başkentin merkezindeki bir tepede, yerin derinliklerinde odaları olan devasa bir kale inşa etmeye ve burada saklamak üzere mümkün olduğu kadar çok el yazması toplamaya karar vermiştir.

23.000’den fazla el yazması ve 500.000 ek belgeye sahip Matenadaran’da, Erken Orta Çağ’dan kalma en eski metinlerden bazıları yer almaktadır.

Ayrıca Matenadaran’da Vehamor İncili, dünyanın bilinen en eski eksiksiz Ermeni el yazmaları, tarihte neredeyse kaybolan ve yalnızca Matenadaran’daki Ermenice tercümeleri ile kurtarılan ünlü yabancı yazarların bazı eserleri de bulunmaktadır. Son olarak Matenadaran’da Rusça, İbranice, Latince, Arapça, Süryanice, Yunanca, Gürcüce, Hintçe, Japonca, Farsça, Azerice ve diğer dillerde toplamda 3000’den fazla el yazmasının saklandığı belirtilmektedir.

Matenadaran dokuz tematik serginin yer aldığı alanlara ev sahipliği yapmaktadır. Bunlar Merkezi Sergi Salonu, Artsakh El Yazması Salonları, Yeni Jugha, Doğu El Yazmaları, Orta Çağ Tıbbı, Eski Haritalar, Arşiv Belgeleri, Eski Kitaplar ve Sanal Salon bölümleridir.

Matenadaran’ı Ziyaret Edecek Kişilere Tavsiyeler

Matenadaran’ın geniş koleksiyonundaki eserlerin çoğuna yalnızca araştırmacılar tarafından erişilebilmektedir. Ancak sergi odalarında koleksiyonun geri kalanına ışık tutan, özenle seçilmiş bir dizi el yazması yer almaktadır.

Matenadaran salıdan cumartesiye 10:00 - 17:00 saatleri arasında ziyaretçilerine kapılarını açmaktadır. Pazar ve pazartesi günleri kapalıdır.

Giriş ücreti yetişkinler için 1500, öğrenciler için 200 amd olarak belirtilmiştir. Özel okul öğrencileri, emekliler, askerler, Dağlık Karabağ Savaşı’na katılanlar, şehit yakınları, 6 yaşına kadar çocuklar, özel gereksinimli bireyler ve ICOM üyeleri Matenadaran’ı ücretsiz bir şekilde ziyaret edebilmektedir.