Antik Yunan’a Işık Tutan Ada: Delos

Delos, Yunanistan’ın Mikonos adasına bağlı olan bir adacıktır. Delos’un tarihi geçmişi milattan önce 3000’li yıllara kadar dayanmaktadır ve Antik Yunan Döneminde kutsal bir ada olarak kabul edilmiştir. Aynı zamanda Yunan mitoloji kültüründe de bu adacık önemli bir yere sahiptir. Delos’ta bu antik döneme ait birçok tarihi eser bulunmaktadır. Zengin tarihi mirasından dolayı UNESCO tarafından dünya mirası olarak ilan edilmiştir.

Delos’un Antik Tarihçesi

Yapılan arkeolojik çalışmalar, Delos’un milattan önce 3000 yılına uzanan bir tarihi olduğunu göstermektedir. Bu dönemde Delos’ta Karyalılar yaşamıştır. Milattan önce 9. yüzyılın başlarında Dionysus ve Leto’ya (Apollo ve Artemis’in annesi) tapılan bir ibadet merkezi haline dönüşmüştür. Daha sonraları ise Panhelenik öneminin artmasından dolayı, tanrılara ibadet için uygun bir yer olması için Atinalılar tarafından bazı arındırma işlemlerinden geçirilmiştir. Bu arındırmalar sonucunda adada doğum yapmak ya da ölmek yasaklandı. Pers-Yunan Savaşları’ndan sonra Delos’un önemi daha da arttı ve Delian Birlikleri’nin buluşma noktası haline geldi. Milattan önce 146 yılında Corinth’in Romalılar tarafından yıkılması ve Delos’un da işgal edilmesi ile birlikte Delos, Corinth şehrinin rolünü üstlenerek en önemli ticaret merkezlerinden bir tanesi haline geldi. Bu tarihlerde Delos’un limanlarından 750.000 ton ticari mal giriş çıkışı olmaktaydı. Delos’un önemi Roma’nın milattan önce 88 – 69 yılları arasında Pontus ile yaptıkları savaştan sonra azalmıştır. Buna rağmen etnik yapısındaki çeşitlilik korunmuştur. Milattan sonra 8. yüzyıl civarlarında ise tamamen terk edilmiştir.

Yunan Mitoloji’sinin Bel Kemiği: Delos

Delos’un Antik Yunan mitolojisindeki yeri çok önemlidir. 

Yunan Mitolojisi’ne göre Delos Ege Denizi’nde görünmez olarak yüzen bir kaya halindeydi. Bilinen fiziksel dünyaya ait değildi. Bu mitolojiye göre Leto, Hera tarafından fiziksel dünyadan sürgün edilmiştir. Delos, Leto’nun güvenli bir şekilde doğum yapabilmesi için Zeus’un kardeşi Poseidon tarafından görünür bir ada haline getirilir. Leto da Apollo ve Artemis’i 9 gün ara ile bu adada dünyaya getirmiştir. 

Delos, Yunan Mitolojisi’nde önemli bir yere sahip olduğu için, geçmişte uzun süre kutsal bir ibadet alanı olarak kullanılmıştır.

Delos’taki Tarihi Yapılar

Delos tıpkı Yunan mitolojik tarihi gibi binlerce yıllık köklü bir geçmişe sahiptir. 

Bu köklü geçmiş beraberinde birçok antik yapıyı da beraberinde getirmektedir. Bu sebeple UNESCO Delos’u 1990 yılında Dünya Kültür Mirası listesine eklemiştir.

Delos, aktif olarak kullanıldığı zamanlarda, politik ve dini açıdan önem arz eder bir adaydı. Bu politik ve dini önemden dolayı adanın merkezinde Apollo tapınağı ve etrafında da Makedonyalılara ve Giritlilere ait birçok yapı bulunmaktadır.

Delos’un kuzeyinde Leto ve 12 Olimposlu tapınağı bulunmaktadır. Güneyinde ise Artemis’e ait farklı tapınaklar bulunmaktadır. Yapı ve heykellerin kalıntıları Delos’ta güçlü bir Atinalı ve Nakşalı hakimiyeti belirtmektedir. Bu yapı ve heykellerden öne çıkan bazıları, Delia Tapınağı (Büyük Tapınak), Aslanlı Yol, Isis Tapınağı, Dionysus’un Evi ve Minoa Şelalesi’dir. Delos Tiyatro Mahallesi, adanın aktif kullanıldığı dönemde, en zenginlerin evlerinin bulunduğu bölgedir. Antik malikane kalıntıları burada görülebilmektedir. Bu yapılardan en ünlü olanı Aslanlı Yol’dur. Burada bulunan aslan heykelleri replikadır. Orijinalleri müzede muhafaza edilmektedir. Bu aslanlar bir zamanlar ticaret merkezini koruyan ve sayıları 9 ile 12 arasında değişen aslanları temsil etmektedir. Delos’ta bulunan tarihi yapılar bunlarla sınırlı değildir. Delos Tiyatrosu, Milattan önce 296 – 270 yılları arasında inşa edilmiştir. Yaklaşık 5500 kişilik seyirci kapasitesine sahiptir. Bazı yapılar ve tarihi eserler ise Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Arkeoloji Müzesi, 1904 yılında kurulmuştur ve günümüzde 9 odası bulunmaktadır. Antik spor salonunun güneyinde yer almaktadır. Delos’ta yapılan arkeolojik kazılardan çıkarılan tarihi eserlerin çoğu bu müzede sergilenmektedir. Çeşitli heykeller, steller, maskeler ve antik mücevherler gibi dönemin kültürel yapısını yansıtan eserler bu müzede bulunmaktadır.

Delos Ziyaret Saatleri ve Giriş Ücreti

Delos’un arkeolojik bölümü yaz aylarında (1 Nisan – 31 Ağustos) 8.00 – 20.00 saatleri arasında haftanın her günü ziyaret edilebilmektedir. Delos Arkeoloji Müzesi ise Pazartesi ve Cumartesi günleri 8.00 – 15.00 saatleri arasında, haftanın geri kalan günlerinde ise 8.00 – 19.00 saatleri arasında ziyarete açıktır. Müzeye giriş ücreti 12 eurodur ve bu ücret Delos’un arkeolojik bölümünü de kapsamaktadır.