2. Dünya Savaşı Sonrası Toplu Konut Projesi: Unite d’Habitation

Fransa’nın Marsilya şehrinde bulunan Unite d’Habitation, yani dilimizde “Barınma Ünitesi” anlamına gelen toplu konut alanı; 2. Dünya Savaşı’ndan sonra evsiz kalan insanların barınma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla inşa edilmiştir.

20. yüzyılın en etkili konut tasarımlarından olan Barınma Ünitesi, ünlü mimar Le Corbusier ve hem mimar hem ressam olan Nadir Afonso işbirliği ile yapılmıştır. Le Corbusier’in en tanınmış eserlerinden biri olan Barınma Ünitesi, 1947-1952 tarihleri arasında inşa edilerek yerleşime açılmıştır. Ünlü mimar Le Corbusier’in modern harekete olağanüstü katkılarının olduğu 17 eseri içinde bulunan Barınma Ünitesi, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir.

Barınma Ünitesi’nin Mimari Yapısı

Barınma Ünitesi, 135 metre uzunluğunda, 24 metre genişliğinde ve 56 metre yüksekliğinde 18 katlıdır. Brütalist mimari tarzının, günümüzdeki en iyi örneklerinden biridir. Brütalist tarz, temel yapı malzemesi olan betonun çıplak şekilde bırakılmasıyla, binanın temel unsurlarının gözler önüne serilmesini esas almaktadır. Barınma Ünitesi’nin yapıldığı dönemin, Brütalist mimariye olan etkileri yadsınamayacak kadar fazladır.

Barınma Ünitesi, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra dönemin koşulları gereği toplu konut amacıyla yapılmıştır. Mimar Le Corbusier, dikey bir yaşam alanı kurmayı hedeflemiştir. Barınma Ünitesi, 18 kattan oluşan 337 apartmandan oluşmaktadır. Toplu konutta sadece yaşam alanları değil; spor ve sağlık merkezleri, eğitim birimleri ve otel de bulunmaktadır. Ayrıca terasta toplanma alanı, koşu parkuru ve yüzme havuzu yer almaktadır.

23 farklı yerleşim planına sahip olan 337 adet apartman dairesi, içerisinde 1600’e yakın kişinin yaşayabileceği şekilde dizayn edilmiştir. Aynı zamanda Barınma Ünitesi, mahalle mantığıyla yapılmıştır. Geniş koridorları, mahallelerdeki gibi mağazaları ve diğer yaşam alanlarıyla oldukça üzerine düşünülmüş ve modern mimarinin temeli oluşturulmuştur.

Barınma Ünitesi, Le Corbusier’nin modüler olarak tasarladığı bir yapı olarak dikkat çekmektedir. Bu yapı, toplu yaşam ölçülerine uygun olarak geliştirilmiş alanlardan meydana gelmiştir. Barınma Ünitesi’ni dünyadaki diğer toplu konut projelerinden ayıran en temel nokta, iç mekanların kurgu ve tasarımıdır. Uzun bir koridorun iki yanındaki yaşam birimleri ve binanın iki ucundan da ulaşılması mümkün olan daireler vardır. Aynı zamanda her daire, kendi içinde iki katlı olarak tasarlanmış ve Le Corbusier’nin farkı ortaya konulmuştur.

Brütalist Mimari ve Barınma Ünitesi Hakkında

Barınma Ünitesi, Brütalist Mimari tarzın en önemli örneklerinden biridir. Modernist hareketin ilerlemesiyle; masif, yekpare ve “bloklu” görünümler, katı geometrik şekiller, büyük ölçekli dökme betonlar kullanılmıştır. Binalarda, beton görünümü korunmakta ve üzerine herhangi bir renklendirme yapılmamaktadır. Bu sayede daha ekonomik yapılar inşa edilmiş ve daha çok insana yaşam alanı sağlanmıştır. Brütalist mimarinin tercih edilmesindeki en önemli unsurların başında, bu durum gelmektedir.

Brütalist mimari yapılar; büyük, sivri köşeli ve geometrik şekillerin tekrarlı olarak kullanımı ile ortaya çıkan çok amaçlı yapılardır. Genelde iç mekanlar dışarıdan da görünecek şekilde konumlandırılmış, boyasız, beton görüntü hakimdir. Beton; sıva, boya veya herhangi bir kaplama malzemesi olmaksızın çıplak halde bırakılır. Bu mimarilerde temel unsur; beton ile birlikte tuğla, cam, çelik ve kaba taş gibi inşaat malzemelerinin de kullanılmış olmasıdır.

Tek bir çatının altında binlerce kişinin yaşamasına olanak sağlayan toplu konutlarla, büyüyen ve gelişen şehirlerin konut ihtiyacının karşılanması hedeflenmiştir. Ancak Brütalist hareket, 1970’lerden sonra gerilemeye başlamıştır. Bunun sebebi ise hane sakinlerine sağlanan koşulların yeterli görülmemesi ve insani bulunmamış olmasıdır.

Brütalist hareketin muhalifleri, bu sistemin insanları tek bir bina içine sıkıştırarak, “kümes” mantığıyla yaşamalarının insani olmadığını savunmuşlardır. Nitekim, 1970’lerden sonra akım gerilemiş ve muhaliflerin yaptığı eleştirilerin yerinde olduğunu kanıtlamıştır. 2000’li yıllarda brütalist binalar sıkça eleştirilerin hedefi olmuş; 2008 yılında yapılan bir ankette Brütalist mimari örneği olan Boston Belediye Binası “dünyanın en çirkin binası” seçilmiştir.

Brütalist tarzın mimarideki öncülerinden olan Mimar Le Corbusier, bu akıma uygun olan pek çok yapı inşa etmiştir. Aynı tarz mimari yapılar Barınma Ünitesi’ni takip ederek; Berlin, Briey, Firmy ve Londra gibi lokasyonlarda da akımın örnekleri devam ettirmiştir.

Brütalist Mimari’nin Tarihçesi

Brütalizm, 1950-1970 yılları arasında popüler olan bir mimari akımdır. Aynı zamanda modernleşme hareketinin devamı olarak ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında şehirlerdeki konutların ve yaşam alanların harap olması ile birlikte toplu konut projeleri çözüm olarak sunulmuş ve Brütalist mimari kavramı doğmuştur. Bu mimari tarzın en önemli temsilcisi, Le Corbusier’dir. Savaş sonrası ekonomik sıkıntılar nedeniyle devletler, ucuz yapı malzemesi kullanarak toplu konutlar, kamu binaları ve ticari binalar yapılmasını desteklemiştir.

Barınma Ünitesi, ilginç mimari tasarımı ile ziyaretçilerini kabul edilmektedir. Girişler, haftanın her günü ve 09.00-18.00 saatleri arasında yapılmaktadır. 3. kata ve teras katına giriş için ziyaretçilerden herhangi bir ücret talep edilmemektedir.