Uzun Sokaklarıyla Ünlü Fes Hakkında Bilgiler

Fas’ın en büyük ve en gelişmiş şehirlerinden biri olan Fes, coğrafi konumu ve ticaret merkezi oluşuyla Orta Çağ’dan beri gelişmeye devam etmektedir. İdrisiler tarafından kurulmuş olan bu şehre birçok medeniyet eski dönemlerden beri sahip olmak istemiştir. Fes şehri genişleyince Yeni Fes olarak ikinci bir şehir kurulmuştur. Burada saraylar, medreseler ve daha fazlası yer almaktadır. Ancak Eski Fes, Orta Çağ’dan beri neredeyse hiç değişmediği için turistik açıdan büyük önem taşımaktadır. Uzun dönemler Osmanlı İmparatorluğu’nun hakimiyetinde yer alan Fas toprakları, 1912’den sonra Fransa himayesine girmiştir. Fransız yönetimi ile başkent Rabat ilan edilmiştir.

Fes, dokuz binden fazla dar sokağının birbirine bağlanmasıyla “labirent şehir” olarak da bilinmektedir. Bu dar sokaklarda kaybolmamak için rehber eşliğinde ya da fes şehir haritasıyla gezilmesi tavsiye edilmektedir. GPS burada işe yaramamaktadır. GPS bile dar sokakları karıştırmakta ve istenilen yere götürememektedir. Ayrıca bu dar sokaklarda yüzlerce dükkân bulunmaktadır. Fakat hiçbir üründe fiyat etiketi yer almamaktadır. Çünkü pazarlık buranın vazgeçilmez bir geleneğidir.

İslam Kültürü hakkında her şeyi bu şehirde bulmak mümkündür. Her mahallenin kendine özgü camisi bulunmakta mimari eserler İslami kültüre göre düzenlenmektedir. Karaviyyin Üniversitesi dünyadaki en eski üniversitedir. İslam bilimi yönünden en prestijli okullar arasındadır. Burada cami ve kütüphane de bulunmaktadır. Fakat Müslüman olmayanların girmeleri kesinlikle yasaktır. Fes ile ilgili daha pek çok bilgi bulunmaktadır.

Fes'in Tarihi

İdrisiler, Fas’taki ilk Müslüman hanedandır. İdrisiler tarafından kurulmuş olan Fes, gün geçtikçe büyümeye devam etmiş ve Merinilerin egemenlik kurmasıyla siyasi gücünü artmıştır. 1465 Fes Ayaklanması’nda Merini sultanı öldürülünce Vattasiler hüküm sürmeye başlamış, 1576 yılına gelindiğinde ise Osmanlı İmparatorluğu’nun himayesine girmiştir.

Berberi ülkelerinin geleneklerinde başkent ismi, ülkenin ismi olarak kabul edilmiştir. Fas’ın ismi o dönem başkenti olduğu Fes şehrinden gelmektedir. 

Fes, coğrafi konumu ve ticaret merkezi oluşuyla o kadar büyümüştür ki “Yeni Fes” adında ikinci bir şehir kurulmuştur. Bu yeni şehirde şehzade köşkleri, saltanat sarayları, ordu karargâhı ve daha fazlasını ziyaret etmek mümkündür. Yeni Fes’te görkemli yapılar bulunsa bile Eski Fes, Orta Çağ’dan beri neredeyse hiç değişmemesi ile ülkenin kültür ve sanat tarihi değerlerinin merkezi haline gelmiştir. Bu nedenle Eski Fes, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde koruma altına alınmıştır. Dünya’nın sürekli eğitim veren en eski üniversitesi olan Karaviyyin Üniversitesi de burada yer almaktadır. 1912 yılında Fas, Fransa’nın himayesi altına girince Fransız yönetimi tarafından başkentlik Fes’ten alınıp Rabat kentine verilmiştir.

Fes Denildiğinde İlk Akla Gelenler

Fes şehrinin en belirgin özellikleri arasında hiç şüphesiz tabakhaneleri, dar sokakları ve köpekleri yer almaktadır. Fes’in ilk akla gelen geleneklerinden biri de pazarlıktır. Hiçbir ürünün üstünde fiyat etiketi yazmamasının nedeni alışverişte her zaman pazarlık yapılmasıdır.

Tabakhaneler, deri üretiminin yapıldığı yerlerdir. Fes şehrinde Chouara Tabakhanesi, rengarenk kuyularda derilerin temizlendiği dünyaca ünlü bir yerdir. Tabakhanenin etrafındaki dükkanlardan her çeşit deri ürün alınabilmekte ve dükkanların terasından tabakhane seyredilebilmektedir. 

Bu bölgede bolca köpek bulunmaktadır. Bunun nedeni ise derilerin, dışkı yardımı ile daha iyi temizlenmesidir. Köpeklerin dışkısıyla deri temizliği yapılmaktadır. Bu yüzden etrafın yoğun bir kokuya sahip olduğunu da eklemek gerekmektedir.

Dar sokaklara sahip Fes,”labirent şehir” olarak da bilinmektedir. Burada dokuz binden fazla daracık sokak bulunmaktadır. Fes-el Bali bölgesi, araç trafiğine kapalı olan dünyadaki en büyük şehir seçilmiştir. Burada tek seçenek yürümektir, bazı sokaklardan iki kişinin yan yana gitmesi bile olanaksızdır.

Fes’in yemek kültürü de oldukça gelişmiştir. Özellikle Türk mutfağı ile büyük bir benzerlik göstermektedir. Güvece benzeyen tajine ve Türk sofralarının vazgeçilmezi kuskus Fes’te en çok sevilen yemekler arasında yer almaktadır. Bununla birlikte Orta Doğu’nun mutfak kültürü Fes’te de kendisini fazlasıyla hissettirmektedir. Bölgede yapılan falafel, humus, babagannuş gibi pek çok ünlü lezzet Fes’te en güzel halleriyle tadılabilmektedir.

Fes'e Gideceklere Tavsiyeler

Her sokağının farklı mekanlara çıktığı Fes şehrinde, gezilecek her yer neredeyse bu sokaklar arasındadır. Yeni Fes ile Eski Fes arasına yapılmış muhteşem kapı Fes el Jedid, görülmeye değer yerlerden biridir. Burada neredeyse her turist fotoğraf çekilmektedir. Yerel halk, turistik yerler haricinde ziyaretçilerin fotoğraf çekmesini pek sıcak karşılamamaktadır.

Karaviyyin Üniversitesi, 859 yılında Tunuslu zengin bir ailenin kızı tarafından yaptırılmış olan ve dünyadaki sürekli eğitim veren en eski üniversitedir. 

İslami eğitimde en prestijli okullardan biri olan Karaviyyin’de cami ve kütüphane de bulunmaktadır. Kütüphane, 10 binden fazla el yazması eseri ve 30 binin üzerinde kitabı barındırmaktadır. Buraya Müslüman olmayanların girmesi kesinlikle yasaktır.

Art Naji atölyesinde seramik yapılışlarını izlemek ve hatta ziyaretçilerin ufak çanak, çömlek üretim deneyimi yaşayabilmesi mümkündür. Halkın ne kadar gösterişli bir yaşantısı olduğunu yapılan ürünlerden anlamak çok kolay olacaktır.

Gezilecek yerin bol olduğu Fes şehrinde müze, Jeloud Bahçeleri ve daha fazlası ziyaretçileri beklemektedir. Alışveriş hayatının pahalı olmadığı bu şehirde dolar yerine Fas’ın para birimi “dirhem” kullanılması tavsiye edilmektedir.

Fes şehrinde “Bedava” hiçbir zaman bedava değildir. Turistlerin yanlarına gelen satıcılar ücretsiz diyerek hediyeler verebilmektedir. Fakat hediye her zaman ücretli olmaktadır. Eğer bu hediyelik alınmak istenmiyorsa kibarca reddedilmesi önerilmektedir.

Fes'e Giderken Alınması Gerekenler

• Fes şehrinin turistik yerlerine araç girmediği için uzun saatler yürümek zorunda kalınacağı ve eski yollardan geçileceği için yürüyüş ayakkabısı rahat bir gezi için turistlerin yanlarına almaları gereken önemli eşyalardan biridir. 
• Fas tutucu bir ülke olduğu için erkekler ve kadınların şort giydiği pek görülmemektedir. 
• Şehrin dar sokaklarında GPS bile yönleri şaşırdığı için yerel halkın ilk tavsiye ettiği eşya, Fes şehir haritasıdır. Burada harita en basit yöntemdir.

Fes Hakkında İlginç Bilgiler

Fes çeşitli medeniyetleri barındıran kültürel ve tarihi şehirlerden biridir. Fes, İslam kültür şehri seçilmesine rağmen bir dönem Yahudi topluluğuna da ev sahipliği yapmıştır. Burada sıkça Yahudi mezarı görmek mümkündür. Ayrıca sık karşılaşılan diğer eserler de camilerdir. Fes’te her mahallenin kendi camiisi bulunmaktadır.

Fes şehrinin gece hayatı yok denecek kadar azdır. İslam kültürüyle iç içe olması yerel halkın barlardan uzak durmasını sağlamıştır. Yerel halk gün batımından sonra arkadaşları ve ailesiyle kafelerde oturmayı tercih etmektedir. 

Ville Nouvelle barlar ve kafeler bölgesidir. Turistler için geceleri de hizmet vermektedir. Buraya yerel halkın girmesi yasaktır.