Tarihi Bir Şehir Şeki Hakkında Bilgiler

Azerbaycan’ın kuzeybatısında bulunan Şeki şehri, Bakü’nün 240 kilometre uzağında, Büyük Kafkas Sıradağlarının güney kesiminde yer almaktadır.

Şehrin merkezi ve Şeki Hanlar Sarayı; eşsiz mimarisi ve İpek Yolu üzerinde önemli bir ticaret merkezi olması sebebiyle 2019 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

Şeki, İpek Yolu’nun üzerinde olmasından dolayı uzun yıllar boyunca birçok medeniyetin uğrak noktası olmuştur. Bu sebeple Şeki, Azerbaycan ve dünya sanat tarihine önemli izler bırakmıştır. Bu izlerin görülebileceği Azerbaycan’ın önemli müzelerinden bazıları da Şeki’de bulunmaktadır. Özellikle Şeki Tarih Müzesi; Azerbaycan ve dünya sanat tarihiyle ilgili bilgileri bünyesinde barındırmaktadır. Bu mekan, hanlık dönemine ait eserlerinin sergilenmesi sebebiyle ülkenin en önemli müzelerden biri olarak kabul edilmektedir.

Hakkında her şey ile keşfedilmeye dair bir şehir olan Şeki, bu özelliklerinin yanında kendine has bir mutfak kültürüne de sahiptir. Girmabadam, zilviya, piti gibi yemekleriyle eşsiz bir mutfağa sahip olan Şeki, tadılmaya değer enfes lezzetlere sahiptir. Dolayısıyla şehir; tarihi, kültürü, mimarisi ve mutfağıyla birlikte ziyaretçilerine unutulmaz zamanlar yaşatmaktadır. Sahip olduğu tüm eşsiz özellikleri ile Şeki, mutlaka görülmeye değer bir şehir olarak ziyaretçilerini beklemektedir.

Şeki'nin Tarihi

Büyük Kafkas Sıradağlarının güney kesiminde yer alan Şeki, MÖ 8.yüzyılda kurulmuştur. MS 1.yüzyılda Arnavut Devleti’nin en büyük şehir olan Şeki, Arap işgaline kadar bölgenin en önemli siyasi ve ekonomik şehirlerinden birisi konumuna gelmiştir. İşgal sonucunda Şeki, üçüncü emirliğe ilhak edilmiştir. Arap Halifeliğinin zayıflamasıyla birlikte Şeki’de bu güç, etkisini kaybetmeye başlamıştır. Bunun sonucunda Şeki ve bulunduğu coğrafya, uzun yıllar boyunca birçok medeniyet tarafından istila edilmeye çalışılmıştır.

1500’lü yıllardan itibaren Safevi Devleti’nin istilasıyla birlikte İranlıların himayesine giren şehir, uzun süre boyunca bu kültürün etkisi altında kalmıştır. Modern dönemlere kadar İranlıların kontrolünde olan şehir, 21 Mayıs 1805 yılında Rusya İmparatorluğu’nun himayesi altına girmiştir. Bu dönemden Sovyetler Birliği’nin yıkılışına kadar Rusların himayesinde olan şehir, Azerbaycan Devleti’nin kurulmasıyla birlikte Rusya’dan ayrılmıştır.

Yüzyıllar boyunca farklı kültürlerin etkisinde kalan Şeki şehri, İpek Yolu’nun üzerinde olması sebebiyle çok özel bir sanat tarihine sahiptir. Kuruluşundan itibaren günümüze kadar Şeki’yi yöneten medeniyetlerin kültürü, sanatı ve mimarisi; hala varlığını şehir sınırları içerisinde korumaktadır. Özellikle Şeki Tarih Müzesi gibi yerlerde şehrin en önemli tarihi yapıtlarını ve sanat eserlerini koruyarak varlıklarını sürdürmeye çalışmaktadır.

Şeki Denildiğinde İlk Akla Gelenler

İpek Yolu üzerinde yer alan Şeki, küçük ama tarihi güzelliklerle dolu bir yerdir. Şehir; yerel mutfağı ve bir zamanlar İpek Yolu’nun getirdiği tarihi güzelliklerle doludur. Böylesi zengin bir tarihe sahip olan şehir, kültürüyle de dikkatleri üzerine çekmektedir. Hal böyle olunca Şeki denildiğinde akla gelen çok fazla şey bulunmaktadır.

Tüm bu güzellikleri ile Şeki denildiğinde akla gelecek ilk şeyi belirtmek gerekirse bu hiç şüphesiz en belirgin özelliklerinden olan eski taş binaları ve Arnavut kaldırımlı sokaklarıdır. Şehir; insanı içine çeken ve gezenlerin kaybolmak isteyeceği güzellikte sokaklarıyla unutulmaz bir deneyim yaşatmaktadır. Bunun yanında Şeki, tarihi yapılarıyla da nam salmaktadır. Bunlardan ilki, Şeki Yaz Sarayı’dır. Ayrıca şehirde bir de Kış Sarayı bulunmaktadır. Bu iki saray ve dahası; şehrin kültürel ve tarihi kimliğini oluşturan en özel yapılardır.

Böylesi tarihi ve kültürel zenginliğe sahip olan Şeki, kimliğine has özel festivallere de ev sahipliği yapmaktadır. Şeki; İpek Yolu ve Muğam Festivali gibi özel etkinliklerle kültürünü yaşatmaya ve tanıtmayı amaçlamaktadır. Ayrıca bu organizasyonlarla ziyaretçilerine unutulmaz deneyimler yaşatmaktadır.

Şeki'ye Gideceklere Tavsiyeler

Tarihin ve kültürün bir arada bulunduğu bir şehir olan Şeki’de mutlaka Şeki Han Sarayı’na gidilmesi önerilmektedir. Kentin kuzeydoğusunda bulunan Han Sarayı, 18.yüzyılın sonlarından 19.yüzyıla kadar ipekböceği yetiştiriciliği ve ipek kozası ticaretinin şehirde yarattığı zenginliğin sembolü olmuştur. Bununla birlikte Kish ve Şeki Kalesi, Yaz ve Kış Sarayı ile Şeki Kervansarayı; şehirde mutlaka görülmesi gereken diğer tarihi mekanlardır.

Şeki, tarihi yapılarının güzelliğinin yanı sıra eşsiz lezzetlere de ev sahipliği yapan bir şehirdir. Kendine has mutfak kültürüyle ziyaretçilerine unutulmaz zamanlar yaşatan şehirde; Şeki helvası ve Şeki piti gibi yöresel lezzetler deneyimlenmesi gereken yemeklerdir.

Şeki, günümüzde geçmişten gelen eski kimliğini korumaya çalışmaktadır. Tarihsel bütünlüğünün zarar görmemesi adına sokaklarından evlerine kadar şehrin bütünlüğüne uymayan yapıların yapılmasına izin verilmemektedir. 

Şeki'ye Giderken Alınması Gerekenler

• Şeki’ye yapılacak bir ziyaret öncesinde seyahat çantasına alınması önerilen şeylerin başında, uzun yürüyüşler boyunca rahat hissettirecek spor ayakkabıları gelmektedir.
• Aynı zamanda bir sırt veya bel çantası da ziyaretçilere tavsiye edilmektedir.
• Şehrin merkezinden uzak bölgelere gidildiğinde market gibi yerlere pek rastlanamamasından dolayı, içine su şişesi ve atıştırmalık yiyecekler koymak adına bu çantalar oldukça zaruri ihtiyaç olabilmektedirler.
• Şeki’ye hangi dönemde gidildiği oldukça önemlidir. Ziyaret döneminde, bölgenin iklimine ve hava koşullarına göre seyahat çantasını oluşturmak gerekmektedir. Kış aylarında ziyaret edecek turistlerin Şeki’nin bu dönemlerde oldukça soğuk olduğunu bilmeleri önemlidir. Bu sebeple kalın ve soğuktan koruyacak kıyafetlerden olan; mont, eldiven, şapka ve kazak gibi giysiler tavsiye edilmektedir.
• Şeki’ye sıcak bir dönemde gitmek isteyenlereyse kış döneminin tam tersi ince ve hafif kıyafetler önerilmektedir. Nemli sıcaklıklar, seyahat sürecinde Şeki’de ziyaretçileri terletebilmektedir. Bu sebeple, ince ve terletmeyecek kumaşa sahip kıyafetlerin seçilmesi oldukça önemlidir.

Şeki Hakkında İlginç Bilgiler

Hakkında bilinmeyenlerle Azerbaycan’ın en özel şehirlerinden olan Şeki, ününü ve kültürünün çoğunu İpek Yolu’na borçludur. Yüzyıllar boyunca İpek Yolu’nun sağladığı imkanlar dolayısıyla zenginleşen şehir, bu sebeple tarihsel olarak da kendinden söz ettirmektedir.

Şeki’nin hakkında bilinmeyen bir diğer özelliği ise UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınmış olmasıdır. Bunda İpek Yolu’nun faktörü oldukça büyüktür. Ayrıca şehir merkezinin tarihi dokusu ve güzelliği; Şeki’nin 2019 yılında bu listeye girmesini sağlamıştır.

Şeki, benzersiz bir doğa görüntüsüne sahiptir. Kartpostaldan çıkmış bu güzelliğini Büyük Kafkas Sıradağlarına borçludur. Zira şehir bu sıradağların hemen eteğine kurulmuştur. Ayrıca Şeki’nin tarihsel olarak ilk yerleşim konumu burası değildi. Şeki, şehri ikiye bölen Kış Çayı’nın kıyısında bulunmakta iken 1772 yılında sel sularına teslim olmasıyla birlikte bugünkü konumuna yerleştirilmiştir.